آسانسور با نیرو محرکه متفاوت
آسانسور یا بالابر وسیله‌ای برای انتقال از طبقه‌ای به طبقه دیگر در ساختمان‌های مختلف است. در واقع اتاقک متحرکی است که می‌تواند حجم مشخصی از بار یا تعداد معینی از افراد را به وسیله‌ی آن به طبقات بالا یا پایین یک ساختمان منتقل کرد. به‌عبارت دیگر، به مجموعه تجهیزات حمل و نقل گفته می‌شود که وظیفه‌ی انتقال عمودی افراد و یا بار بین طبقات ساختمان را بر عهده دارد. یک بالابر توسط موتور آسانسور نیروی لازم برای حرکت عمودی به سمت بالا و پایین ساختمان را فراهم می‌کند. فرمان‌های لازم برای توقف خودکار و کنترل آن هم توسط تابلو فرمان صادر میشوند.
انواع آسانسورها از لحاظ نحوه وارد شدن نیروی محرکه به کابین آسانسور به چهار دسته کلی تقسیم میشوند:
- کششی
- هیدرولیک
- وینچی
- مغناطیسی
آسانسور کششی (Traction Elevator)
بیشتر آسانسورهایی که از آن‌ها استفاده می‌کنیم در گروه آسانسورهای کششی دسته‌بندی میشوند. نحوه کار این نوع آسانسورها بر اساس نیروی اصطکاکی است که بین سیم بکسل‌های متصل به کابین و فلکه کششی موتور ایجاد می‌شود.
آسانسورهای کششی در قسمت فوقانی خود دارای یک فلکه یا قرقره هستند که روی موتور آسانسور جای گرفته و سیم بکسل‌ها دور آن قرار می‌گیرند. سیم بکسل‌ها از یک سر به کابین آسانسور و از سر دیگر به قاب وزنه آسانسور متصل شده و با حرکت فلکه موتور در دو جهت مختلف حرکت رو به بالا یا پایین کابین آسانسور را انجام می‌دهند. در واقع کابین آسانسور در چاه آسانسور بصورت معلق قرار گرفته است. به این سیستم، سیستم تعلیق آسانسور می‌گویند.
آسانسور هیدرولیک (Hydraulic Elevator)
در آسانسورهای هیدرولیک جابه‌جایی کابین آسانسور فقط توسط جک بالابر ویژه‌ای انجام می‌شود که از نوع جک و موتور هیدرولیک (روغنی) است. در این نوع آسانسور دیگر موتوری در بالای چاه آسانسور وجود ندارد به‌همین دلیل نیازی به یک اتاق ویژه روی سقف ساختمان نیست. در نتیجه پشت بام ساختمانی که به این نوع آسانسور مجهز می‌شود هم فضای بیشتری در اختیار صاحب آن قرار خواهد داد و هم از زیبایی بیشتری برخوردار خواهد بود. البته ذکر این نکته ضروری است که بدلیل ساختار ویژه‌ی این نوع آسانسورها، استفاده از این سیستم در ساختمان‌هایی با ارتفاع حداکثر ۵ یا ۶ طبقه امکان‌پذیر است؛ در حالی‌که آسانسورهای کششی می‌توانند تعداد طبقات بسیار بالاتری را هم پشتیبانی کنند.
نکته دیگری که درباره‌ی آسانسورهای هیدرولیکی وجود دارد این است که نصب موتورهای هیدرولیک هزینه‌ی بسیار بالاتری نسبت به آسانسورهای کششی به صاحب یک ساختمان تحمیل می‌کند. به‌همین دلیل در کشورهایی مثل ایران استفاده از آسانسورهای هیدرولیکی به مراتب کمتر از آسانسورهای کششی است. علاوه بر این نکته قابل توجه در آسانسورهای هیدرولیک این است که بر خلاف تصور بسیاری از افراد گاه متخصص در حوزه‌ی آسانسور، مصرف برق این آسانسورها نسبت به آسانسورهای کششی بالاتر نیست؛ برخلاف تصور عمومی این آسانسورها مصرف برق بالایی ندارند چرا که کار موتور هیدرولیکی و فشار روغن فقط در حرکت به سمت بالا نیاز است و برای حرکت کابین آسانسور به سمت پایین نیازی به کار موتور و ایجاد فشار روغن نیست. در هنگام حرکت اتاقک آسانسور به سمت پایین موتور هیدرولیکی در حالت خاموش قرار داشته و فقط با باز کردن شیر و تخلیه کنترل شده روغن جک هیدرولیک، کابین آسانسور به آرامی به سمت پایین می‌رود.
آسانسور هیدرولیک مزیت‌های قابل توجهی دارد که از آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قطعات آسانسورهای هیدرولیک خرابی و استهلاک بسیار کمتری نسبت به آسانسور کششی دارند.
- این آسانسورها در استارت اولیه حرکتی بسیار نرم داشته و بر خلاف آسانسورهای کششی کاربر در ابتدای حرکت ضربه‌ای به اتاقک حس نمی‌کند.
- سازه لازم برای این نوع آسانسور سبک‌تر است.
- این آسانسورها از تنظیماتی بسیار دقیق‌تر برای ایست در طبقات مختلف بهره می‌برند.
- به کمک جک‌های هیدرولیک می‌توان آسانسورهایی با قدرت فوق‌العاده برای جابجایی تعداد زیاد نفرات و حجم بالای بار طراحی و اجرا کرد.
آسانسور وینچی
در آسانسورهای وینچی از زنجیر یا طناب برای جابه‌جایی استفاده می‌شود. بزرگترین تفاوت بالابر وینچی با انواع بالابرهای کششی این است که برعکس بالابرهای کششی، قاب و وزنه تعادل وجود ندارد. کابین به وسیله‌ی زنجیر در هوا معلق و جابه‌جا می‌شود و نیروی رانش بصورت غیر اصطکاکی به آن وارد می‌شود. بالابر های وینچی قابلیت نصب در مکان‌ها و فضاهای مختلفی را دارند. از این نوع بالابر هم برای جابه‌جایی افراد و هم بار استفاده می‌شود. آسانسورهای وینچی در ظرفیت‌های متفاوت ساخته و راه‌اندازی میشوند. موتور بالابرهای وینچی بسیار قدرتمند است که از دلایل آن می‌توان به عدم وجود وزنه تعادل اشاره کرد. برای جابه‌جایی کل وزن کابین و بار آن نیاز به موتورهایی قوی‌تر از موتورهای معمولی است.
بیشترین کاربرد آسانسورهای وینچی در ساختمان‌سازی و جابه‌جایی مصالح است. وجود این آسانسور در عملیات‌های مختلف ساختمان چنان ضروری است که در نبود آن ممکن است برای مدت‌های طولانی فعالیت ساختمان‌سازی را متوقف یا بطور کلی به با تاخیر مواجه کند.
آسانسور مغناطیسی
بالابر مغناطیسی جدیدترین تکنولوژی در صنعت بالابر است. در این آسانسورها ریل‌های بالابر و تجهیزات متصل به دیواره چاه مغناطیس دائم دارند که در نقش استاتور موتور هستند. با رسیدن جریان برق به استاتور، میدان مغناطیسی ایجاد شده و به روتر القا می‌شود.
مزایا و معایب فناوری آسانسور مغناطیسی
بالابرهای مغناطیسی ارزان، سریع، ایمن و ساکت هستند و طول عمر بیشتری دارند. در این بالابرها ببین قرقره و طناب تماسی وجود ندارد و بالابر تعلیق اصطکاک کمتری دارد. بنابراین این بالابرها سرعت بسیار بالایی داشته و در ساختمان‌هایی با ارتفاع بلند مورد استفاده قرار می‌گیرند. فناوری مغناطیسی با وجود استفاده از برق فناوری کم‌مصرف تلقی می‌شود و از سوی دیگر این بالابرها به دلیل استفاده از بافرهای برقی بی‌خطر از سیستم ایمنی بالایی برخوردارند. از معایب نوع مغناطیسی می‌توان به این نکته اشاره کرد که مسیرهای راهنما نسبت به راهنماهای معمولی که توسط آسانسورهای رایج استفاده می‌شود، هزینه بیشتری دارند. تعمیر و نگهداری آن‌ها ارزان‌تر است؛ اما با گذشت زمان هزینه‌های زیادی خواهند داشت.
